Bugün belki yatırımcıların en büyük eksikliklerinden birisi de genel olarak paranın ne olduğunu iyi anlamamış olmaları. Paranın ne olduğunu anlamak için de tabii ki ekonomi nedir iyi anlamak gerekiyor. Ekonominin tanımını bir ktiaptan bakma ihtiyacı ile gidermek değil de kendi zihnimizde direkt olarak özümsemiz olmamız gerekiyor. Bunun hemen yanında tabii ki bir finans denen şey geliyor. Para, finans, ekonomi bunları anladıktan sonra, çünkü bunlar aşağı yukarı teorik düzeyde, bir de bu teorinin pratik tarafının ilk adımı olan merkez bankacılığı, özel bankacılık ve akabinde sermaye piyasaları geliyor. Başlangıç olarak bu altı unsurun iyi bilinmesi bir yatırımcı için olmazsa olmaz olarak görüyoruz. Bu ihtiyacı da gidermek amacıyla bu konular hakkında bir yazı dizisinin oluşturulması, Türkiye’deki yatırımcıların fayda sağlayabileceği bir kaynak olması açısından Finansal Okur-Yazarlık 101 yazı dizisinin bir açığı kapatacağını düşünüyoruz. Çok kısaca bu yazı dizisi hakkında konuşmak gerekirse, FOY 101, ilk aşamada “1” serisi üzerinden ilerleyecek ve 1a, 1b, 1c şeklinde devam edecek. Bu aslında çoğu kaynakta ileri seviye olarak verilen bilgilerin, burada birinci seviye olarak verildiğini anlamak önemli. Başka bir deyişle, orthodox economy ve bunun işleyişini gerekli yerlerde olayların gelişimine de referans vererek, yani çok kısa tarihinden de bahsederek, “1” serisi üzerinden tamamlayacağız. Bu seri içerisindeki yazıların sıralamaları aslında önemli değil sadece benim yazma sıralamam açısından a.b.c … gibi bir isimlendirme kullanmak zorunda kalıyorum. Yoksa her bir alan okuyucunun kendi ihtiyacı ve merakı ölçüsünde yazı sıralamasından bağımsız okunabilir.
Şu an okuduğunuz bu yazı “1”serisinin sıfırıncı yazısı, yani genel bir giriş yazısı olarak kabul edebilirsiniz. Buna FOY-101-1x başlığını attık. Bundan sonraki yazılar FOY-101-1a,b,c,d şeklinde ilerleyecek. Peki neler olacak bu yazıların içerisinde? Merkez Bankacılığı, Özel Bankacılık, Para Sistemleri, Sermaye Piyasaları, Uluslararası Sermaye Akışları, Devlet ve Finans, Bankacılık Krizleri, Kur Krizleri, Borç Stoğu, Devlet Kamu Borcu ve Temerrüd gibi konuların konuşulduğu bir içerik olacak. Buradaki genel amacımız da hem bir tanışıklık sahibi olmak hem de bireysel portföy yöneticiliği maceramızda finansal kurumların aldıkları kararların ne gibi etkilerinin olacağını önceden kestirebilmek adına bir tür hazırlık sağlayacak bizlere. Unutulmamalıdır ki burada konu edilen başlıklar her ne kadar Türkiye için üst seviye olsa da dünya ölçeğinde zaten çok net şekilde bilinen mekaniklerdir. Önümüzde artık kaçınılmaz bir gerçeklik halini alan dijital varlıklar dünyasında neler yapabiliriz sorularının sorulduğu yerde buradaki bilgilerin çoktan iyice sindirilmiş olması gerektiğini, dijital varlıklar hakkında konuşmaya başladığımız zaman daha iyi anlayacaktır okuyucu. Önümüzdeki dönemde kuantum bilgisayarların da denklemlere müdahil olmaya başladığı geleceğin finansal dünyasında, buradaki bilgilere sahip olmadan hayatta kalmak imkansız olacaktır. Emin olun müreffeh bir birey olmak için sadece belli bir uzmanlık alanında yetkin olunması yetersiz kalacak önümüzdeki dönemde. Sadece bireysel makro-analiz becerisi değil bu analizlerin de uygulamaya geçirilmesi ve bunlara yönelik aksiyonların alınması cephesinde verilecek bir çarpışma olacak bu. Savaşı kazanmak için de bazen bazı çarpışmaları kasıtlı şekilde kaybetmemiz gerekebilir. Bu yüzden sadece tek bir konuya değil, her ne uzmanlığa sahip olursanız olun, finansal-okuryazarlık kısmında da en az bugünlerin orta düzey bir profesyoneli kadar bilgi sahibi olmanız, sizin gelecekte nasıl bir hayat yaşacağınızın en büyük emaresi olacaktır.
21. yüzyılın tanımları, 20. yüzyılın tanımlarından çok farklı. 21. yüzyılın cahilleri, 20. yüzyılın cahilleri gibi okuma yazma bilmeyenlerden oluşmuyor. 21. yüzyılın cahilleri, kendisini geliştirme noktasında holiganlığa saplanmış insanlardan oluşuyor. Tek bir doğrusu olan, tek bir nirengisi olan, tek bir tanımı olan, tek bir ideolojisi olan insanlar 21. yüzyılın cahillerinin en temel özellikleri. Finansal okur-yazarlık alanı da bu cahillik plasentasını çıkarmak için en uygun alanlardan biridir dersek çok da yanlış bir şey söylemiş olmayız. 20. yüzyıl eğitim sisteminde müfredat tepeden inmedir. Tepeden inme derken, her ne kadar bu gerçekten böyle olsa da müfredat devlet tarafından özellikle o haliyle zorlatılarak okutuluyor demek istemiyorum burada, müfredatın kendisi tepeden inme şekilde anlatır olayları, bunu demek istiyorum. Örneğin, Birinci Cihan Harbi bir konu olarak anlatılır, sanki münferiden bilinmesi gereken bir seymiş gibi bir konu olarak anlatılır. Halbuki Birinci Cihan Harbi neden yapıldı sorusunun asıl cevabı Avusturya-Macaristan İmpartorluğu’nun veliaht prensi Franz Ferdinand‘ın bir Sırp genci tarafından öldürümesi olmadığını biliyoruz. Bu ayyuka çıktığında bu sefer, Fransız İhtilali sonucu yükselen milliyetçilik ve devletlerin bağımsız istekleri olarak güncellendi. Fakat cevap yine bu değil. 1789, Fransız İhtilali neden çıktı? Halk neye neden itiraz etti? Devletler neden bağımsızlık istedi? Bu soruların cevapları daima ekonomiktir ve para paylaşımı anlayışının değişmesidir. Bu kimi zaman paylaşım sorunları ile vuku bulurken kimi zaman yavaş yavaş değişen sosyoloji yüzünden vuku bulmuştur. Kimi zaman da daha çarpıcı şekilde para sistemlerinin değişimi müsebbibiyle vuku bulmuştur. Bugünlerde de dünyanın para sistemi değişmekte. Eski sistemlerden kendimizi azade kılarak yepyeni bir finansal dünyaya doğru ilerliyoruz. Tabiin ki bu tantana içerisinde bir sürü yaygaracı ve bu kargaşadan küçük faydalar sağlamaya çalışan felakat tellalları tarihin her döneminde pıtrak gibi çıkıvermişlerdir. Bu gibi insanlar bugün de tabii ki “dünya çökecek, batacak“ gibi boş söylemler ile insanları korkutup, korkan insanın bilgiye muhtaç olacağı hakikatinden faydalanmaktadırlar. Çünkü ortada bir sorun varsa o soruna dair haber güncellemesine ihtiyaç duyar insan ve bu haberi de kim verirse onun eline bir güç geçer. Bugün çoğu Türk YouTuber bunu bu şekilde yapıyor. Kimisi bunu kasıtlı şekilde yapıyor, ki buna dolandırıcılık diyeceğiz, kimisi de gerçekten olan biteni yarım yamalak anladığı için kendi kendisine bir şeyler uydururak olanları bu şekilde anlatıyor.
Her büyük değişikliklerin yaşandığı dönemin kendine has fırsatları ve tehditleri vardır. Bu dönemde de büyük fırsatlar söz konusu. Tabii ki büyük tehditler de söz konusu. Tehditler kim için tehdit diye bakacak olursak, 21. yüzyıl cahilleri diyebiliri genel olarak. Fırsatlardan kimler istifade edecek diye bakarsak da büyük oranda genç nesil ve kendisini okumaya ve araştırmaya adayabilen her insan için büyük fırsatların olduğunu söyleyebiliriz. Önümüzde yeni bir dijital dönem yükseliyor, bu dönemin sosyolojisi de, finansal sistemi de, psikolojisi de ve en önelişi ekonomik saikleri de 20. yüzyılın değerlerine göre kıyaslandığında çok farklı. Bugün artık bir bilgisayarın, yiyecekten, giyecekten ve barınmadan ayırt edilmeyecek şekilde bir temel ihtiyaç olduğunu görmek çok önemli. Nasıl kendi gıda güvenliğini sağlayamadığı zaman bir insanın ömrü de kısalıyor ise kendi elektronik hardware ve dijital sistemler, ve software ihtiyaçlarını karşılayamayan insanlar da görece bunları karşılayabilenlere kıyasen daha kısa bir ömür süresine sahip olacaklar. Bu işin şakası gerçekten yok. O yüzden finansal özgürlüğümüzü olabildiğince elimize almak adına gerekli aksiyonları almamız gerekiyor. Bunun başında da finansal okur-yazarlık geliyor. Umuyorum ki bu yazı dizisi okyucuların neye ihtiyacı oldukları konusunda uyandırıcı ve uyarıcı nitelikte bir işlev görebilir.
Birinci Yazı: Para Sistemleri – FOY 101-1a
İkinci Yazı: Kur Krizleri – FOY 101-2a
Vitruvius Kadını
Pingback: Temettü Emekliliği Nedir? - Post Evre